İzmir
Bölgede nisan ayında ekimi, temmuzda ise hasadı yapılan domatesler, kamyon veya traktörlerle Torbalı Ovası'ndaki tarlalara getiriliyor.
Tarım işçileri tarafından ikiye bölünerek örtülerin üzerine sıralanan domatesler, müşteri talebine göre kükürtlü veya tuzlu olarak 1 hafta güneş altında bekletilerek kurutuluyor.
Torbalı'da domates kurutma işinde çalışanların büyük kısmını Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nden gelen tarım işçileri oluşturuyor. Kendi imkanlarıyla kurdukları çadırlarda kalan aileler, evlerinden yüzlerce kilometre uzakta "gurbet mesaisini" sürdürüyor.
Kavurucu sıcakta saatlerce çalışan işçilerden her biri, el çabukluğuna göre günde ortalama 100-150 kasa domates kesebiliyor. İşlem yaptıkları kasa sayısına göre ücret alan işçiler, daha çok domates kesmek için adeta zamanla yarışıyor.
"Bu sene kalite güzel"
Tarım işçisi Fevzi Ergen, AA muhabirine, ailesiyle birlikte Şanlıurfa'dan Torbalı'ya geldiğini söyledi.
Yaklaşık 8 yıldır Torbalı'da domates kurutma işi yaptıklarını belirten Ergen, "Bu sıcağın altında çalışmak zor oluyor. Sıcaklık 40 dereceyi geçiyor. Sabah saat 05.00 gibi çalışmaya başlıyoruz, akşama kadar bu devam ediyor." dedi.
Domates üreticisi Halit Çoban da yıllardır bu işte olduklarını ve çoğunlukla kendi yetiştirdikleri domatesleri kuruttuklarını ifade etti.
Bu yıl hava şartları nedeniyle ekimi geç yaptıklarını, bu sebeple kurutma mesaisinin de geç başladığını dile getiren Çoban, şunları kaydetti:
"Yaklaşık 30-40 gün sonra sezonu kapatacağız. Bu dönemde işçiler saat 05.30 gibi çalışmaya başlar akşam 19.30'a kadar kesim yapılır. Sonra firmanın isteklerine göre tuz veya kükürt atılır. 6-7 gün içinde kuruduktan sonra toplamaya başlarız. Toplandıktan sonra da tekrar firmalara gönderiyoruz. Günlük 10 kamyon civarında domates kesiliyor. Yaklaşık 250 ton falan yapar. Bu sene kalite güzel maşallah, verim de çok iyi ama ekilişler az. Biraz da maliyetlerden ötürü kimse cesaret edip ekemedi. Biz işte bugüne kadar çok şükür gelmeyi başardık. İnşallah bundan sonra da güzel olacak."
Talep her geçen yıl artıyor
Daha çok pizza ve makarnalarda kullanılan kurutulmuş domatese talep her geçen yıl artıyor.
Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği verilerine göre, 2020'de 83 milyon dolar olan kuru domates ihracat tutarı geçen yıl yüzde 17 artışla 97 milyon dolara ulaştı. Önceki yıl 31 bin 200 ton olan ihracat miktarı da 2021'de yüzde 18 artışla 36 bin 800 tona çıktı.
Türkiye, 106 ülkeye kurutulmuş domates sattı. En fazla kurutulmuş domates ihracatı ABD'ye yapıldı. ABD'yi İtalya ve Almanya takip etti.