Iğdır
Iğdır'da yakalanıp uydu vericisiyle izlemeye tahsil edilen ve dünyada nesli tükenme riski haiz mahir kuşlardan biri bulunan "Bozkır delicesi"nin sonuç 1,5 yılda 2 ana kara ve 13 yurt ortada 24 bin 991 kilometre yol katettiği belirlendi.
Iğdır Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü (DKMP) ile KuzeyDoğa Derneği görevlilerince, Tuzluca ilçesine ilişkin Yukarı Çıyrıklı köyünde toprak düzlük Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda 2020 yılının april ayında yakalanan Bozkır çılgınca uydu vericisi takıldı.
Daha sonraları tabii ortamına bırakılan Bozkır delicesi, uydu verilerine göre, çelimsiz müddet sonraları Ermenistan, Gürcistan ve Rusya'dan geçip Kazakistan'ın yıldız sınırına geçti.
Kazakistan'ın Ozyornoye bölgesine göçüp burada üreyen kuş, kır geçirdikten sonraları gine Rusya, Gürcistan ve Ermenistan üstünden Türkiye'ye gelip Kars güzergahından Iğdır'a geldi.
Daha sonraları Şırnak'a geçip buradan Türkiye'yi bırakma ederek sırayla Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad ve Nijer'e eriştiği belirlenen kuşun hâlâ sonraları gittiği Nijerya'nın Sokoto bölgesinde konakladığı belirlendi.
Sokoto'da kışı nâkil mahir kuşun, arkası esna Nijer, Çad, Sudan, Mısır, Ürdün, Suriye ve Irak üstünden Türkiye'ye gelip Ermenistan, Gürcistan ve Rusya üstünden Kazakistan'daki tenasül noktasına döndü.
Bozkır delicesi, Asya ve Afrika kıtasındaki göç amacında toplamda 24 bin 991 kilometre yol katetti.
Kuşun, güzergahındaki ehemmiyetli sulak yerlerin birlikte gezinsel alanlarda de müşterek müddet dinlenip beslendiği, dirim sürdüğü alanlarda devir içre kilometrelerce uçtuğu belirlendi.
Yolculuk esnasında konakladığı dönemler dış havada en çok 3 bin mt. yüksekliğe çıkıp minimum 376 metreye denli inerek uçuşuna bitmeme fail Bozkır delicesinin bu süreçte saatte averaj 86 kilometre himmet meydana getirdiği anlaşıldı.
KuzeyDoğa Derneği Başkanı da olan, Koç ve Utah üniversiteleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu ve kadrosu ile Iğdır DKMP görevlilerinin derin çalışmasıyla takip dibine tahsil edilen nice kuştan bulunan Bozkır delicesi, şu anda Kazakistan'ın kuzeyindeki tenasül dalında bulunuyor.
Burada sönümsüz Bozkır delicesinin şimdilerde baştan göç düşüncesince yola çıkması bekleniyor.
Aras Kuş Halkalama İstasyonu sorumlusu Kayahan Ağırkaya, AA muhabirine, uydu takip cihazıyla izledikleri kuşlardan elde edilmiş verilerin ornitoloji açısından enine boyuna ehemmiyetli bulunduğunu söyledi.
Aras Kuş Cenneti'nin nice adalet ev sahipliği yaptığını tamlayan Ağırkaya, "Aras Vadisi'ni kullanan ehemmiyetli kuş türlerinden biri de Bozkır delicesidir. Geçen sene april ayında yakaladığımız ve uydu vericisi taktığımız delicelerden müşterek tanesi çabuk halde evvel Ermenistan, Gürcistan, Rusya ve arkası esna Kazakistan'da toprak düzlük Rusya sınırına DOĞRU bölgedeki tenasül sahasına ulaştı." dedi.
Ağırkaya, Bozkır delicesinin akıllıca dönemin gelmesinin arkası esna tenasül sahasından kışı geçireceği Afrika'ya akıllıcasına göçe başlayacağını anlatarak, "Kazakistan'dan güzeşte sene Türkiye'den gittiği yolu gine kullanarak arka dönen Bozkır delicesi Kars'tan ülkemize girip sırayla Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad, Nijer rotasını takip ederek Nijerya'daki kışlama noktasına gitti." bilgisini paylaştı.
Uydu vericisi takılan topu topu kuşların derneşik namına takip edildiğini ve elde edilmiş verilerin eşya dibine alınarak nice emek vermek yapıldığını aktaran Ağırkaya, "Uydu vericilerimizden aldığımız verilere uyarınca takip ettiğimiz bu Bozkır delicesi, Türkiye'den Afrika'ya gittiği yoldan gine arka dönerek şu anda tenasül bölgesi bulunan Kazakistan'ın Rusya sınırındaki bölgesinde hayatını sürdürüyor." ifadesini kullandı.
Nesli tükenme riski bulunan enva ortada al listede toprak alıyor
Uluslararası Doğayı Koruma Birliğinin Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi'nde toprak düzlük ve değme sene on binlerce kilometre yol kateden bozkır deliceleri, yolculukları esnasında müşterek müddet Aras Kuş Cenneti'nde konaklayıp, beslenip, dinlenip arkası esna göçlerine bitmeme ediyor.
Bozkır deliceleri, Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda kuş bilimciler ve natür dulda görevlilerince halkalanıp uydu vericileriyle izleniyor.
Kuş gözlemcilerinin takdirini çekici ve mahir türlerinden bulunan bu kuş, edebiyat Afrika'dan dönerken Türkiye'den geçip Orta Asya'ya ayrıca Sibirya'ya denli uzanan tenasül sahalarına gidiyor, güzün gine arka dönerek Iğdır'dan geçerek Orta Afrika ile Doğu Afrika'ya tedricen kışı geçiriyor.
