İstanbul
AA muhabirinin sorularını cevaplayan Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Özalp Ekinci, Otizm Spektrum Bozukluğu'nun (OSB) içtimai etkileşim ve iletişimde belirtik bozuklukların, gecikmelerin bulunduğu, amma velakin tekrarlayıcı, maksata müteveccih sıfır davranış, bilim ve etkinliklerin bulunduğu nöropsikiyatrik ortak dert yerine tanımlandığını aktardı.
OSB'de bire ortak sürede irsî temellerin de bulunduğunu dile getiren Ekinci, OSB'nin en ehemmiyetli özelliğinin, belirtilerinin yaşamın önce 3 senesinde ortaya çıkması olduğunu, ortak bireyin muahharen otizmli olmayacağını söyledi.
Ekinci, belirtilerin bir çok kez 1 yaşından sonraları ortaya çıkmaya başladığını ve evlatların bir çok kez 2 yaşlarında aşinalık aldığını fakat yaşamın önce 3 senesinde behemehâl belirtilerle ait fonksiyon bozukluğunun görüldüğünü tabir etti.
Prof. Dr. Ekinci, tanının konulmasın peşi esna çabucak otama sürecine geçilmesi gerektiğini, tedavinin de en ehemmiyetli basamağının kaliteli, çocuğun ferdî gereksinimlerine mucibince planlanmış, ilmî ilkelere müstenit ve ailenin de katılımıyla meydana gelen etraflıca sürekli hususi terbiye bulunduğunu vurguladı.
Ekinci, "Otizmin tedavisi hususi eğitimdir. İhtiyacı olanın aşinalık alması, gereksinim duyan evlatların bebek psikiyatri hekimine ulaşması, tanıdan sonraları da birinci klas ve gereksinimlerine mucibince planlanmış hususi öğrenime kavuşması ve bu eğitimi sürdürmesi aşkın önemli." sanarak konuştu.
Otizmde ayrımlı gözyaşı gruplarında ayrımlı güçlük bulunduğunu dile getiren Ekinci, şunları kaydetti:
"Ailenin, çocuğunun otizmli bulunduğunu öğrendiğinde bunu benimseme etmesi hakkıyla aşkın güç oluyor. O devirde karı üyelerinin özlük aralarında arbede olur, evlatlarının tanılarını ayrımlı yerlerden sübvanse etmek isterler. Bütün husus er kişileştirme noktası. Bazı ailelerde bunu görüyoruz, kişileştirme ne denli gecikirse çocuğun öğrenimden alacağı katkı, kâr o denli azalır. Erken devirde birinci klas hususi terbiye almış bulunan ve 5 yaşına denli hususi terbiye kararında hitabı başlamış olan, başta zeka fonksiyonları alışılagelen ve alışılagelen kimlik bulunan çocuklarda gestalt aşkın henüz iyi. Ama bu söylediğim nitelikleri sıfır örneğin, er kişileştirme noktasında ailenin tedirginlikleri, hekime geç başvurması, hususi terbiye planının geç yapılması derece zorlukları bulunan evlatların gidişatları ne eyvah ki aksi olabiliyor. Olumsuz gidiyor derken, çocuğun konuşmaya başlayamaması, içtimai etkileşim becerilerini kazanamaması, özlük başına kafi gelecek kurda ortak toplumda fert olacak kapasiteye ulaşamamasını kastediyorum. Bu en iri zorluk."
Türkiye'de aşkın sayıda bebek psikiyatri hekiminin olduğunu, aşkın sayıda uzmanın yetiştiğini tamlayan Ekinci, ailelerin gözlemlediği "Bebeğim gözüme bakmıyor, bana gülümsemiyor, fert değini ihdas etmek istediğimde ilgilenmiyor, güya hoşlanmıyor, kılıç ayrıldığımızda güya tek başına duruyor, oyuncaklarla kuşkulanmak istemiyor, oyuncakları ayrımlı biçimde kullanıyor, otomobilin tekerini döndürüyor, ellerini tek başına sallıyor, yaşıtlarının arasına soktuğumuz devir onlarla kuşkulanmak istemiyor, tek başına duruyor." derece durumların ortak yahut henüz ortak tomar olması şeklinde er teşhise erişmek icap ettiğini söyledi.
Prof. Dr. Ekinci, tanısı akıllıca konulmuş, hususi terbiye planı akıllıca işlenmiş evlatların da gene bebek psikiyatri uzmanına gereksinimleri olduğuna ayraç ederek, evlatların bazılarında otizm haricinde ilgi eksikliği, hınç arama ve odaklanma zorlukları, baş döndürücü hareketlilik, sinirlilik, tutum ve hab zorluğu, obsesyon derece durumların da görülebildiğini, bunların izlem ve tedavisinin de ehemmiyetli bulunduğunu aktardı.
"Aileler terbiyevi sıkıntıların yanı esna etiketlenme ile de uğraş ediyor"
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Emel Sarı Gökten ise ailelerin otizmle karşılaştıklarında biraz sarsıntı yaşadıklarını aktardı. Gökten, "Birincisi, evlatları bu tanıyı aldığında yaşadıkları travma. Doğduğu andan itibaren gerçekte mıhlı bulunduğunu düşündükleri bebek çabucak ve dirim boyu sürecek ortak bozukluğun tanısını alıyor. Dolayısıyla ortak anne, ağababa düşüncesince yaşamda en güç durum. Bu travmayı atlattıktan sonraları da ikinci etapta içtimai ortamın, toplumun, çevrenin bu ailelere yaptıkları, bu evlatları desteklememeleri üstüne henüz iri ve etraflıca sürekli bulunan toy ortak sarsıntı başlıyor. Ben ailelerle çalışırken en aşkın bu noktalarda yorulduklarını görüyorum." sanarak konuştu.
Ailelerin çocuğun otizm tanısı aldığını ortak müddet sonraları benimseme ederek yapması gerekenlere odaklanabildiğini fakat ailenin o yapılması gerekenlere yöneldiği anda önüne nice engelin çıktığını aktaran Gökten, şöyleki bitmeme etti:
"Eğitim sisteminin rastgele bebek düşüncesince denktaş imkanlar sunmaması yahut hususi eğitimle ait kavramların birçoğunun gerçekte aileyi maddesel yerine da zorlaması, evlatların aldıkları eğitimlerin de birbirinden aşkın ayrımlı bulunmasına illet oluyor. Yani birileri aldıkları terbiye dair aşkın talihsiz olabiliyor. Tabii ekol etabında aşkın teessürat oluyor.
Çocuğun okula start yaşı, karı düşüncesince baştan sona korku olmaktadır öncesinde. Çünkü 'Ne olacak? Normal ortak okula gidebilecek mi? Normal ortak okula giderse elbette karşılanacak? Öğretmen bizi sahiplenecek mi? Akranları müstebitlik meydana getirecek mı? hususi ast sınıfa alınır mı?' derece korkular yaşıyorlar. Çünkü bebek şayet alışılagelen ortak sınıfa ahenk sağlayamayacak özellikteyse o okulun hususi ast sınıfına yerleştirilmesi gerekiyor ve bir çok karı düşüncesince de bu elbette aşkın can sıkıcı ortak obje oluyor. Yine de kabullenebiliyorlar fakat yaşadıkları terbiyevi sıkıntıların indinde bu etiketlenme ve başta bu zorluklarla uğraş dair ailenin bekâr kaldığını aşkın ortak tomar görüyorum."
"Otizmin eskiye mucibince aşkın henüz yoğun tanıdık ortak bozukluk"
Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, otizmli erler düşüncesince terbiye sisteminin henüz güzel bir duruma getirilmesi icap ettiğini dile getirerek, şunları kaydetti:
"Bir taraftan da bu kollar düşüncesince terbiye sisteminin aşkın henüz birinci klas ortak bir duruma getirilmesi lazım. Bu aileleri ve bu evlatları sahiplenen, er yaştan itibaren süregelen hususi terbiye dayanak noktası sistemlerinin geliştirilmesi lazım. Okulların, öğretmenlerin bu mevzuda bilim sahibi olması lazım. Tabii ki rastgele bebek ortak kaynaştırma talebesi yahut alışılagelen derslik talebesi olamayacak fakat hususi ast sınıfta güçlü olsa onun orada oldukça özlük kapasitesini gerçekleştirmesi düşüncesince birinci klas ortak terbiye alması lazım. Okul dışındaki terbiye sisteminin de öyle."
Gökten, "Toplumun otizm dair öğrenmeye, bilmeye aşkın açıkça olması benim en ehemmiyetli dileklerimden birisi bu. Otizmli kollar ayrı değil, kısaca bizlerden kopuk, bekâr yaşaması müstelzim insanoğlu değil. Onlar etiketlenmesi müstelzim kollar değil, rastgele birisi bizim çocuğumuz. Hiçbir devir aklımızdan çıkarmamamız müstelzim obje de bizim de anca ortak çocuğumuzun olma ihtimalinin mevcut olduğu. Dolayısıyla bu ailelerin desteklenmesi aşkın önemli." ifadeleriyle laflarını tamamladı.
